WG-Scan 12: Goochem Design

In de uitbouw voor de Vrouwenkliniek zit de werkplaats waar Hans Neijts al 35 jaar houten speelgoed maakt. Eenmaal binnen zie je overal stoer, stevig en aaibaar speelgoed staan van de hand en uit het hart van deze ambachtsman.

Zo zie je een loopfietsje, bakfietsje, tractor, race auto, een eendje en nog veel meer. Allemaal ontworpen uit massief Amsterdams stadshout. Louter met een enkel kleuraccent zoals een stel rode wielen, een rode kam op de kop van een kippetje, een blauw poppetje in een raceauto. Er is mooi gebruik gemaakt van de lichte kleur en duidelijke tekening van het essen- en berkenhout.

De kracht en schoonheid van het speelgoed zitten mede in de eenvoud van de vormgeving. Door de abstractie, de weergave van enkel de contouren weet Hans onmiskenbaar de essentie van dier of auto te vangen: de kunst van het weglaten.


Goochem Design vierde in 2019 tegelijk met het WG-terrein zijn 35-jarig jubileum. Het WG-complex stond in 1984 nog vol met rare uitbouwtjes. Het bijgebouw aan de Vrouwenkliniek, waar de werkplaats is gehuisvest, is een van de weinige uitbouwen die stand heeft gehouden.
De Goochem speelgoedwinkel, waar het speelgoed van Goochem Design voor een groot deel wordt verkocht, begon in 1984 in het kleine winkelpandje hoek Derde Helmersstraat - Eerste Constantijn Huygensstraat. Mede door de groeiende belangstelling voor houten speelgoed, was er behoefte aan een grotere ruimte voor de winkel. In 2004 kwam op de hoek van de Eerste Helmersstraat een ruimte vrij en groeide de winkel uit tot een bekend speelgoedwalhalla in Amsterdam.

Hans is als meubelmaker in de loop van de tijd een speelgoedman geworden. Na zijn meubelmakersopleiding begon hij met een collega-meubelmaker met de inrichting van crèches en meubelen op maat. Ook hun grote speelgoedproducten, zoals poppenhuizen en loopfietsjes, stonden in die tijd enorm in de belangstelling.

Door de crisis is de productie eerst naar Polen en daarna naar China verhuisd. Het loonde niet meer om groot speelgoed te maken in de eigen werkplaats. Tegen de lage prijzen van het Chinese houten speelgoed, dat veelal in allerlei kleurtjes is geverfd, viel niet op te concurreren.

De CE-veiligheidsnormen kwamen, dikke boeken vol regels waar ontwerp, hout en verf aan dienen te voldoen. Hoewel Hans al zijn modellen heeft beschermd, weten sluwe boeven zijn ontwerpen vaak toch legaal te kopiëren door zijn originele ontwerp van een paar subtiele veranderingen te voorzien.
Toch blijft Neijts geïnspireerd doorgaan met het maken van zijn houten speelgoedontwerpen voor de groothandel. Sinds vijf jaar concentreert hij zich daarnaast op het zelf maken van klein houten speelgoed. Geen boten met containers en huiskranen en ook geen loopfiets of pakhuis meer van zijn hand, maar een auto of diertje dat te dragen is door twee kinderhandjes.

Hans is een ambachtsman met een scherp oog voor duurzaamheid. In zijn werkplaats ligt het vol met stukjes hout, overgebleven van grotere stukken gezaagd hout. Uit deze kleine stukjes ‘afval’ weet Neijts kunstig en bewonderenswaardig duurzaam speelgoed te scheppen. Naast houten speelgoed maakt hij uit de zaagresten interieuraccessoires als een kandelaar, een sleutelhanger en wat al niet.
Goochem Design gebruikt lokaal hout van de stichting Stadshout, die bomen uit Amsterdam een tweede leven geeft. De essenziekte of een stevige storm vullen op natuurlijke wijze de houtvoorraad weer aan.

Houten speelgoed blijkt altijd een nichemarkt geweest te zijn, vertelt Hans. Waren het vroeger vooral antroposofisch georiënteerde mensen die expliciet voor natuurlijk materiaal kozen, in de loop van de tijd trok het een groter publiek. Maar als je zou denken dat met de hedendaagse aandacht voor duurzaamheid, het duurzame houten speelgoed niet is aan te slepen, dan valt dat zwaar tegen. Het aantal milieubewuste kopers is nog steeds beperkt.

Was vroeger het uitgangspunt ‘Is het goed voor het kind?’, tegenwoordig gaat het er meestal om of de (groot)ouders een stuk speelgoed aantrekkelijk vinden. Die vallen vooral op kleurtjes, terwijl baby’s en peuters daar op die leeftijd nog geen oog voor hebben.

Zelf zou ik zeggen: wil je als (groot)ouder later niet terechtgewezen worden door je puber(klein)kinderen dat je hen ‘fout’ speelgoed cadeau hebt gedaan, dan kun je er nu echt niet meer onderuit om duurzaam, lokaal houten speelgoed te kopen. Dan pas ben je als (groot)ouder goochem bezig. Dit soort speelgoed is tijdloos. En het gaat generaties lang mee.