Kerst op ziekenzaal WG (1918)
Anna Reijnvaan heeft als verpleegkundige en verpleegkundig directrice in het Wilhelmina Gasthuis gewerkt en woonde na haar pensionering in de Eerste Helmersstraat. Al van jongs af wist Anna dat ze zieke mensen wilde verzorgen. Maar een meisje van haar stand mocht niet werken. Gelukkig heeft Anna zich daar niet bij neergelegd en danken we aan haar dat de zorg sterk geprofessionaliseerd is en dat verpleegkunde een beroep is waarmee geld kan worden verdiend.
Keurige jongedame
Anna Reijnvaan werd op 5 april 1844 in de Doelenstraat in Amsterdam geboren. Ze is de dochter van Cornelia van de Poll en tabakshandelaar Apolonius Johannes Reijnvaan. Zoals gebruikelijk voor een meisje uit de gegoede burgerij krijgt Anna een opvoeding die zich grotendeels binnenhuis afspeelt. Ze krijgt les van een Franse gouvernante, leert borduren en musiceren. In de weekenden gaat ze met
haar familie flaneren in het zojuist geopende Vondelpark. Alles in het leven van Anna is erop gericht dat ze een keurige jongedame wordt, die zal trouwen en kinderen krijgt.
Haar hart volgen
Maar Anna heeft andere plannen. Ze wil zich nuttig maken en zieke mensen verzorgen. In 1870 is er de Frans-Duitse oorlog. Anna zegt tegen haar vader: “Ik ga erheen. Ik wil gewonde soldaten verplegen.” Haar vader wil daar niks over horen. Hij verbiedt zijn dochter te gaan. Anna kan als jonge, ongetrouwde vrouw tegen zo’n verbod niet ingaan maar geeft niet op. Ze houdt vast aan haar wens
om voor zieke mensen te willen zorgen. In 1880, Anna is dan 36 jaar en woont ongetrouwd thuis, gunt haar vader haar iets meer vrijheid. Hij stemt ermee in dat ze het diploma van de pas opgerichte opleiding voor lekenverpleegsters mag halen. Dat jonkvrouw Jeltje de Bosch Kemper nauw betrokken is stelt hem enigszins gerust. Maar wat vader Reijnvaan niet had voorzien, gebeurt toch: Anna neemt geen genoegen met het behalen van haar diploma. Ze wil ook écht aan het werk als verpleegster. En deze keer laat ze zich daarvan niet afhouden.
Zelfs dreigbrieven weerhouden haar niet
In openbare ziekenhuizen staat de zorg op een laag pitje, het gaat er ruig aan toe en van hygiëne is nauwelijks sprake. Op zo’n plek wil Anna werken en daarom gaat ze aan de slag in het Buitengasthuis (het latere Wilhelmina Gasthuis). Als mensen uit haar familie en kennissenkring hier van horen, zijn ze hevig geschokt. Ze sturen Anna dreigbrieven. Ze eisen dat Anna onmiddellijk stopt met werken
omdat zo’n ruwe omgeving niet past bij een vrouw van haar stand. Maar Anna legt de dreigementen naast zich neer. Ze besluit zelfs op het ziekenhuisterrein te gaan wonen om zich volledig te kunnen richten op haar werk en carrière.
Invoeren van verbeteringen
In 1887 staat Anna als eerste verpleegkundig-directrice van Nederland voor de taak om een grootscheepse reorganisatie van het Wilhelmina Gasthuis door te voeren en de ziekenzorg te verbeteren. Anna introduceert ziekenhuiskleding voor patiënten en uniformen voor verpleegsters. Ze laat ziekenzalen opvrolijken met planten en bloemen omdat dit een gunstige uitwerking heeft op het genezingsproces van patiënten. Ze verbetert de opleiding en maakt van verpleging een echt beroep waarmee vrouwen geld kunnen verdienen. Ze richt samen met Jeltje de Bosch Kemper een vakbond en een maandblad voor verpleegsters op. Ze schrijft artikelen over nieuw verworven inzichten om besmettingen te voorkomen en meer steriel te werk te gaan.
Slechte gezondheid
Door haar inzet wordt Anna op handen gedragen door verpleegsters en doctoren. In 1895, bij haar twaalf en een half jarig jubileum, wordt een fonds met haar naam opgericht voor verpleegsters die financiële ondersteuning nodig hebben. Een jaar later, op 16 augustus 1896, moet Anna met veel tegenzin vervroegd pensioen aanvragen. “Mijn slechte gezondheid dwingt me het rustiger aan te
doen.” Ze is dan 52 jaar. Ze verhuist naar de Eerste Helmersstraat tegenover haar geliefde ziekenhuis. Zo af en toe doet ze er nog vrijwilligerswerk maar ze is ook bedlegerig. Op 19 oktober 1920 overlijdt ze aan de gevolgen van de Spaanse griep, die wereldwijd tussen de 50 en 100 miljoen slachtoffers heeft geëist. Anna Reijnvaan is 76 jaar oud geworden en na haar dood bijgezet in het familiegraf op Zorgvlied.
Eerbetonen
Anna Reijnvaan wordt gezien als een van de grondleggers van de moderne ziekenhuisverpleging in Nederland. Sinds 1998 heeft Amsterdam UMC een lezing en een prijs naar Anna Reynvaan vernoemd. De prijs wordt jaarlijks uitgereikt voor vernieuwende bijdragen aan het wetenschappelijk onderzoek en aan de verpleegkundige praktijk.
Op het WG-terrein staat de A. Reijnvaan flat en haar naam is terug te vinden in het beeldhouwwerk ‘Voor de verpleging’ van Liesbeth Pallesen. In 2023 is er op het WG ook een herinneringsbord voor Anna Reijnvaan geplaatst door De Zaak Muurbloem.
Het is ontworpen door de 15 jarige Jill Ruiter, leerlinge van het Huygens College.
.jpg)