WG-Scan 23: Helweg & La Cruz

Je wordt er blij van. Zodra je vogeltjes in de weer ziet met takjes weet je dat ze bouwen aan de lente. En zodra je in de Pesthuislaan robuuster hout ziet verschijnen, weet je: er komt een andersoortig kunstwerk aan. Gebouwd door mensen. Te weten: Ruben La Cruz en Karolien Helweg.
Karolien is WG'er van het eerste uur, na het ziekenhuis. Al in 1983 nam ze haar intrek in Paviljoen 2. Kernwoord: vrij. Na de Vrije School ging ze naar de Vrije Academie, in Den Haag. Daar ontmoette ze Ruben voor het eerst, destijds assistent-docent beeldhouwen.
Ruben werd als kunstenaar geboren op Curaçao, waar er voor verdere vorming geen toekomst was. Daarop vertrok hij in 1973 als zeventienjarige naar Nederland. Hij ontplooide er zich op vele fronten. Formeel, door een studie tekenen en schilderen aan de Koninklijke Academie, maar ook informeel door wat hij altijd zou blijven doen: het maken van 'tijdelijke kunst in de openbare ruimte'. Zo was hij een van de eerste menselijke standbeelden en deed hij straatoptredens met anderen in mengvormen van kunst, muziek en dans.
Ook Karolien liet zich in de openbare ruimte niet onbetuigd, met name in het kunstenaarscollectief Patchwork. Maar hoewel ze allebei deelnamen aan het festival Oerol, toen Oerol nog oer was, waren La Cruz en Helweg in die tijd apart.
Nadat ze elkaar echt hadden gevonden duurde het nog even voordat La Cruz zelf een WG'er werd. De katalysator daarvoor is aan te treffen in het Jacob van Lennepkanaal, in de vorm van hun gemeenschappelijke cruiseschip. Het is de overtuigend bruin uitgeslagen 'Johnny Roest', doorgaans aangemeerd naast het witte bruggetje, dat zich alleen met bijpassend bijzondere pas laat betreden.
Op de Johnny deed zich een ramp voor die zeker niet had misstaan als 'act in de openbare ruimte', ware het niet dat die ramp een ramp was. Protagonist: Ruben, met in brand staande enkels. Als fakkels. Daarna was langdurige verzorging nodig. Ruben trok in bij Karolien en ging er nooit meer weg.



De twee waren samen actief op meerdere locaties, zoals op de Parade en de Boulevard of Broken Dreams. Ook de 'inspiratiebeelden' die ze nu maken gaan vaak op tournee. Deze doorgaans houten creaties beleven sinds 2012 elk jaar hun debuut op de kop van de Pesthuislaan, tot plezier van jong en oud. Voor 'jong' vinden er vaak extra activiteiten plaats, waarbij er naar hartenlust kan worden getimmerd.
Aanvankelijk fungeerde de eigen woning tegelijk als atelier, maar sinds relatief kort beschikt het tweetal over een aparte ruimte om de hoek. Ook daar is het aan de krappe kant, zodat bij ieder ontwerp extra aandacht moet worden besteed aan de opslag ervan. De constructie moet zo efficiënt mogelijk (de)montabel zijn.
In zekere zin 'ademen de werken in' bij opslag en 'ademen ze uit' bij expositie. Die onontkoombare fases vind je ook terug in de passages door licht en donker tijdens de realisatie ervan. Dat geldt zowel voor het scheppingsproces als voor wat er bij kunst in de openbare ruimte allemaal nog meer komt kijken bij. Vergunningen, om maar eens iets te noemen...
In-uit, donker-licht, eb en vloed, het hoort bij elkaar, net zoals voor- en achteruit. Veel WG'ers hebben La Cruz en Helweg weleens zien bewegen in de openbare ruimte. Daar waar hun werken jaarlijks staan houden ze zich dagelijks fit. Ze lopen daarbij niet alleen voor-, maar ook achteruit. Ter ere van de balans.
Dat het wel lijkt alsof Ruben daarbij ook boksbewegingen maakt, is geen schijn. Hij was ooit Nederlands bokskampioen in het halfzwaargewicht. 'Rudy Koopmans was bang voor mij', zegt Ruben en passant, refererend aan de Europees kampioen van toen.
Als kunstenaar geboren, bokser geworden, La Cruz kwam op een tweesprong te staan. En koos voor de kunst. Niet dat die weg makkelijk is, maar wel beter voor je hersens. En het stelt hem in staat, zegt Ruben, mensen 'aan te raken', maar dan nu op een andere manier.
Dat dat lukt blijkt in de praktijk, alleen al door het feit dat hun werken doorgaans ongeschonden blijven. Ze zijn niet van porselein, maar ook zeker niet vandalismebestendig. Toch wekken ze zoveel sympathie en respect dat ze zelfs in ronduit 'moeilijke buurten' ongemoeid worden gelaten.
Helweg & La Cruz, het blijkt een prima combinatie. Karolien houdt zich daarbij vooral bezig met de organisatie, waaronder het werk in het regellabyrint. Gelukkig is er tegenwoordig erkenning voor de positieve welzijnseffecten van wat in hedendaags Nederlands als community projects door het leven gaat. Zo krijgen de twee niet alleen subsidie van het Amsterdams Fonds voor de Kunsten, maar ook van het stadsdeel.
Een vetpot is het allerminst. Het heeft iets vervreemdends: op het moment dat we elkaar spreken staan vlakbij, in veilinghuis Christies, een paar leren damestassen ten toon van een deftig merk. Geschatte opbrengst: €20.000-€90.000. Per tas. Behalve als teken van overbodige rijkdom hebben ze geen boodschap, anders dan het werk van Ruben.
Onlangs was een creatie van Helweg & La Cruz te zien bij Museum De Fundatie in Zwolle. Opbrengst: €0,00. En neem hun meest recente werk: 2 Cheveaux 0 PK. Een halve 'eend' met twee paarden ervoor.





Het zou voor een fortuin in Parijs kunnen staan, zou je zeggen. Al heeft 'de eend' ook een Hollands tintje. Als auto kwam hij uit de fabriek van NederFransman André Citroen, verfranst met een trema.
In de WG-oase, bij het zien de nieuwste eendvariant, staan de puntjes op 'blij'. Waarde: onschatbaar.