WG-Scan 13: Een Ander Joods Geluid

In de verbluffende waaier aan activiteiten in onze WG-Oase bevindt zich een spreekbuis. Je ziet 'm zelden, maar hij laat wel van zich horen: via sociale media en door lezingen, via de pers en lobbywerk in het parlement.
Een Ander Joods Geluid werd opgericht in 2001. Reden: bezorgdheid over Israël. De oprichters vonden de door Israël ingeslagen weg, onderdrukking van de Palestijnen, niet juist. Ze meenden dat deze politiek niet alleen heilloos was, maar Israël als een boemerang zou treffen.

De initiatiefnemers waren uitdrukkelijk pro-Israël en wilden de 'Joodse staat' voor dreigend kwaad behoeden. Degenen van het eerste uur waren Anneke Jos Mouthaan en Harry de Winter. Dé Harry? Ja, die. Die zich ook ooit bemoeide met De Hallen. Onder meer.
Het nadrukkelijk 'andere' Joodse geluid zou in één moeite een eind moeten maken aan de gedachte 'Joden = Israël'. 'Jood zijn' is geen politiek programma en betekent derhalve niet per definitie achter Israël staan. Als het land kritiek verdient, dient het ook kritiek te krijgen. Daarover op de trom slaan is geen vorm van nestbevuiling, maar, integendeel, een uiting van zindelijkheid.
Als staat zelfreinigend zijn is niet alleen goed voor het voortbestaan van die staat, zuiver zijn is ook een doel op zich. Jood zijn betekent je bewust zijn van 'Wat u niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook de ander niet' en weten wat het betekent een vreemdeling te zijn nadat je eigen volk zelf vreemdeling is geweest in Egypte, en waar al niet. Daarbij past gelijkwaardigheid en geen hovaardigheid.
Naarmate de rollen van David en Goliath zich omkeerden en het nu op hun beurt de Palestijnen zijn die zich geconfronteerd zien met een almachtig Israël, raakte de bedreiging voor de Joodse staat op de achtergrond. Daarmee is het perspectief van Een Ander Joods Geluid gaandeweg verschoven in de richting van aandacht voor zuiverheid, rechtvaardigheid zonder meer. Met name de behandeling van de Palestijnen als tweederangs burgers (of erger) eist daarbij de aandacht op, als onverenigbaar met zowel het moderne gelijkheidsbeginsel als met de joodse humanitaire traditie.

Eén van de huidige drijvende krachten achter het andere geluid is Jaap Hamburger.


Hamburger vervult zijn rol van spreekbuis met verve. Bovengemiddeld ontwikkeld en bovengemiddeld welbespraakt wil hij niets weten van de suggestie dat Joden in welke richting dan ook afwijkend zouden zijn. Desgevraagd ziet hij hooguit iets in de gedachte dat onder leden van een minderheid de prestatiedruk hoger zou kunnen zijn.
En passant komt hij nog met een ander, positief geluid: voor een groeiend antisemitisme ziet hij, althans in Nederland, geen hard bewijs. Incidenten worden naar zijn idee om politieke redenen benoemd als trend.
Ook de impressie dat Joden over een bovengemiddeld kibbeltalent zouden beschikken wuift hij weg, al citeert hij de overbekende spreuk 'Twee Joden, drie meningen'.
Zeker is in elk geval dat Een Ander Joods Geluid te maken heeft met hard tegengeluid uit onvoorwaardelijk pro-Israëlische hoek. Het deert Hamburger niet, integendeel.

Gevoelig is wel hoe je het probleem bij de naam noemt. Is Israël eigenlijk niet in feite een apartheidsstaat?
Hamburger wijst er nog eens op dat echte veiligheid alleen duurzaam wordt bereikt door met je buren tot een vergelijk te komen en niet door hen militair te domineren. Het streven is om een win-winsituatie te creëren, die beide partijen voordeel brengt.
Daarbij is het vraag in hoeverre een twee-staten-oplossing, met een eigen staat voor de Palestijnen, nog realistisch is. Heeft Israël door de agressieve nederzettingenpolitiek in bezet gebied niet letterlijk gebouwd aan iets onontwarbaars, een voldongen feit dat inmiddels niet meer terug te draaien valt? Waarschijnlijk wel, maar soms gaapt er nog een kloof tussen weten en durven zeggen.

'Durven zeggen', in de zin van durven benoemen en een andere richting wijzen, dat is de kern van Een Ander Joods Geluid.